Utvrđivanje udela članova porodične zajednice u sticanju zajedničke imovine
Utvrđivanje udela članova porodične zajednice u sticanju zajedničke imovine
Iz obrazloženja:
„Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je sa tuženim S. zaključila brak 1960. godine, sa kojim je živela u vanbračnoj zajednici od 1959. godine. U početku je tužilja živela u porodičnoj kući svog supruga zajedno sa članovima njegove porodice majkom, sestrom, zetom i njihovim maloletnim sinom. Njihovo porodično domaćinstvo izdržavalo se od prihoda fotografske radnje u S. koju je držao zet tuženog, dok je tužiljina svekrva imala prihode od imanja koje je izdavala u zakup (četiri hektara zemlje, seoski dvor sa malom kućom od 10 ari i vinograd od 70 ari). Svekrva tužilje je u aprilu 1960. godine kupila pravo trajnog korišćenja određene parcele u nameri da zajedno sa svojim bratom zida porodičnu kuću. Njih dvoje su obezbedili sredstva za kupovinu placa i izgradnju kuće do faze u kojoj se ona mogla koristiti za stanovanje. Prodali su svoje kuće u S. deo sredstava su obezbedili od ušteđevine stečene obavljanjem fotografske i časovničarske delatnosti i od prihoda od zemlje koja je izdavana u zakup. Sa gradnjom se započelo u leto 1960. godine, kuća je ozidana, stavljena pod krov i tada su se stranke uselile. U decembru iste godine, tužilja je rodila prvo dete, a 1967. godine, drugo. U aprilu 1961. godine, kada je dobijena upotrebna dozvola za sprat koji glasi na svekrvu tužilje, taj deo kuće je bio kompletno završen. Parter koji je podelom pripao sada pok. B. V. i njegovoj supruzi, tuženoj M. V. završen je u decembru 1962. godine, kada je dobijena upotrebna dozvola za ceo objekat. Tokom trajanja bračne zajednice tužilja je obavljala kućne poslove, brinula o deci, a u fotografskoj radnji po dobijanju dozvole, krajem 1961. godine obavljala je sitnije poslove na bojenju fotografija. Brak tužilje i tuženog S. razveden je 1983. godine, dok je faktička zajednica života prestala nekoliko godina ranije. U vreme njihovog razvoda na placu je postojala samo limena garaža koja je srušena, a na njenom mestu tuženi Z. Z. je 1991. godine svojim sredstvima sazidao garažu koju je kasnije adaptirao u kancelarijski prostor.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da je neosnovan njen zahtev za utvrđenje prava svojine na garaži jer je u toku postupka utvrđeno da je garažu izgradio tuženi Z. Z. svojim sredstvima, po prestanku bračne zajednice, pa u tom smislu garaža predstavlja njegovu posebnu imovinu.
Nižestepeni sudovi su zaključili da tužilja nije učestvovala u izgradnji kuće, kao i da se tužiljinim doprinosom u sticanju nepokretnosti koja je predmet spora, ne može smatrati njen rad u domaćinstvu i briga oko dece, jer je te poslove obavljala pošto je kuća već bila osposobljena za stanovanje i useljenje.
Osnovano se u reviziji ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.
Odredbama čl. 195. do 197. Porodičnog zakona uređeni su imovinski odnosi članova porodične zajednice. Tako je članom 195. propisano da je imovina koju su zajedno sa supružnicima, odnosno vanbračnim partnerima stekli radom članovi njihove porodice u toku trajanja zajednice života u porodičnoj zajednici, predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Imovina koja je stečena u porodičnom domaćinstvu zajedničkim ulaganjem i radom članova porodičnog domaćinstva predstavlja zajedničku imovinu svih članova porodičnog domaćinstva, ukoliko ne postoji izričit sporazum kojim se predviđa da samo jedan od njih bude vlasnik, a njihovi svojinski udeli zavise od njihovog doprinosa u sticanju imovine. Imovina koja je stečena u toku trajanja te zajednice je zajednička imovina svih članova koji su učestvovali u njenom sticanju.
Imovina stečena u porodičnoj zajednici rezultat je kako uloženog rada članova domaćinstva, tako i materijalne baze u zemljištu, stočnom fondu i sredstvima rada koji su uneti u zajednicu kao posebna imovina pojedinih članova domaćinstva. Da bi se pravilno utvrdilo učešće tužilje, sud je bio dužan da utvrdi u kom procentu je posebna imovina stranaka kao ekonomska baza privređivanja doprinela sticanju nove imovine. Zbog toga je osnovano isticanje u reviziji da je bilo potrebno izvršiti veštačenje na okolnost veličine materijalne baze tuženih i utvrditi da li je i u kojoj meri prodajom imovine u S. mogao da se kupi plac i izgradi kuća koja je predmet spora. Osim toga, prilikom utvrđivanja udela u sticanju kuće moraju se uzeti u obzir i primanja članova porodične zajednice, pomoć jednog bračnog druga drugom, staranje o deci, vođenje domaćinstva, staranje i održavanje imovine i svaki drugi oblik rada i saradnje u upravljanju, održavanju i povećanju zajedničke imovine.
Kako je u postupku izostalo utvrđenje ovih činjenica bitnih za pravilnu primenu materijalnog prava, to su nižestepene odluke morale biti ukinute.“
Presuda Vrhovnog kasacionog suda Rev. 854/2010 od 11.11.2010. godine