Uslovi za oslobođenje plaćanja poreza prilikom kupovine prvog stana
Uslovi za oslobođenje plaćanja poreza prilikom kupovine prvog stana
„Prema odredbi člana 23. stav 1. tačka 1) Zakona o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 26/2001, „Sl. list SRJ“, br. 42/2002 – odluka SUS i „Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010 i 24/2011 – dalje: Zakon), porez na prenos apsolutnih prava plaća se kod prenosa uz naknadu prava svojine na nepokretnosti.
Prenosom uz naknadu, u smislu Zakona, ne smatra se prenos apsolutnog prava na koji se plaća porez na dodatu vrednost, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost (član 24a Zakona).
Prema odredbi člana 25. stav 1. Zakona, obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je prodavac, odnosno prenosilac prava iz člana 23. stav 1. tač. 1), 2) i 4) Zakona.
Lice na koje je preneto apsolutno pravo, odnosno poklonodavac, koji se ugovorom obavezao da plati porez na prenos apsolutnih prava, odnosno porez na poklon, jemči solidarno za plaćanje tog poreza (član 42. stav 2. Zakona).
Odredbom člana 31a stav 1. Zakona propisano je da se porez na prenos apsolutnih prava ne plaća na prenos prava svojine na stanu ili porodičnoj stambenoj zgradi, odnosno svojinskom udelu na stanu ili porodičnoj stambenoj zgradi (dalje: stan) fizičkom licu koje kupuje prvi stan (dalje: kupac prvog stana), za površinu koja za kupca prvog stana iznosi do 40 m2 i za članove njegovog porodičnog domaćinstva koji od 1. jula 2006. godine nisu imali u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike Srbije do 15 m2 po svakom članu (u daljem: odgovarajući stan), pod uslovom da:
1) je kupac prvog stana punoletni državljanin Republike Srbije, sa prebivalištem na teritoriji Republike Srbije;
2) kupac prvog stana od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu koga kupac stiče prvi stan, nije imao u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike Srbije.
Porodičnim domaćinstvom kupca prvog stana, u smislu člana 31a stav 1. Zakona smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda kupca prvog stana, njegovog supružnika, kupčeve dece, kupčevih usvojenika, dece njegovog supružnika, usvojenika njegovog supružnika, kupčevih roditelja, njegovih usvojitelja, roditelja njegovog supružnika, usvojitelja kupčevog supružnika, sa istim prebivalištem kao kupac prvog stana (član 31a stav 2. Zakona).
Ako je površina stana koji kupac prvog stana kupuje veća od površine odgovarajućeg stana iz člana 31a stav 1. Zakona, porez se plaća na prenos prava svojine na razliku površine kupljenog i površine odgovarajućeg stana (član 31a stav 3. Zakona).
Prema odredbi člana 31b stav 1. Zakona, pravo na poresko oslobođenje u skladu sa odredbama člana 31a Zakona nema obveznik koji pravo svojine na stanu prenosi:
1) licu na osnovu čije prve kupovine stana je jednom ostvareno pravo na refundaciju poreza na dodatu vrednost, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost, ili na poresko oslobođenje od plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava u skladu sa odredbama tog stava i člana 31a Zakona;
2) članu porodičnog domaćinstva kupca prvog stana za koga je jednom ostvareno pravo na refundaciju poreza na dodatu vrednost, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost, ili na poresko oslobođenje od plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava u skladu sa odredbama tog stava i člana 31a Zakona.
Odredbom člana 27. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 61/2007 – dalje: Zakon o izmenama i dopunama Zakona), čijim članom 16. je dopunjen Zakon o porezima na imovinu odredbama čl. 31a i 31b, propisano je da se pravo na poresko oslobođenje u skladu sa članom 16. Zakona o izmenama i dopunama Zakona, može ostvariti samo na osnovu ugovora o kupoprodaji prvog stana overenog posle stupanja na snagu tog zakona.
Dakle, porez na prenos apsolutnih prava plaća se na prenos uz naknadu prava svojine na stanu (po osnovu ugovora o kupoprodaji), na koji se ne plaća porez na dodatu vrednost, osim u slučajevima za koje je Zakonom propisano pravo na poresko oslobođenje.
Pravo na oslobođenje od poreza na prenos apsolutnih prava, po osnovu kupovine prvog stana, može se ostvariti samo kada su ispunjeni svi propisani uslovi iz člana 31a i 31b Zakona, kao i člana 27. Zakona o izmenama i dopunama Zakona odnosno ako je prodavac preneo pravo svojine na stanu po osnovu ugovora o kupoprodaji zaključenog od 8. jula 2007. godine i ako ispunjavate sledeće uslove:
– da ste bili punoletni državljanin Republike Srbije, sa prebivalištem na teritoriji Republike Srbije na dan overe ugovora o kupoprodaji kojim stičete prvi stan;
– da od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu koga – kao kupac stičete prvi stan, niste imali u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike Srbije;
– da na osnovu prve kupovine stana nije već ostvareno pravo na refundaciju poreza na dodatu vrednost, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost, ili na poresko oslobođenje od plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava u skladu sa odredbama tog stava i člana 31a Zakona,
– da niste bili član porodičnog domaćinstva drugog lica kao kupca prvog stana – za koga je (kao člana porodičnog domaćinstva tog – drugog kupca prvog stana) ostvareno pravo na refundaciju poreza na dodatu vrednost, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost, ili na poresko oslobođenje od plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava u skladu sa odredbama tog stava i člana 31a Zakona.
Ako su ispunjeni svi propisani uslovi, pravo na poresko oslobođenje može se ostvariti za površinu koja iznosi do 40 m2 i za članove porodičnog domaćinstva (koji od 1. jula 2006. godine nisu imali u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji Republike Srbije a koji su na dan overe ugovora o kupoprodaji kojim kupujete prvi stan imali zajedničko prebivalište sa kupcem stana) – do 15 m2 po svakom članu.
Ako propisani uslovi za poresko oslobođenje nisu ispunjeni – porez na prenos apsolutnih prava se plaća.
Prema odredbi člana 54. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 84/2002 – ispr., 23/2003 – ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 – dr. zakon, 62/2006 – dr. zakon, 63/2006 – ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 – dr. zakon i 53/2010), u vezi sa članom 39. stav 2. Zakona, utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava je delatnost Poreske uprave, koja se sastoji u izdavanju upravnih akata, odnosno u preduzimanju zakonom propisanih radnji, kojima se ustanovljava postojanje pojedinačne poreske obaveze i određuju poreski obveznik, poreska osnovica i iznos poreske obaveze.
Prema tome, nadležni poreski organ, u svakom konkretnom slučaju, na osnovu dokaza, utvrđuje da li su ispunjeni svi uslovi propisani Zakonom za poresko oslobođenje po osnovu kupovine prvog stana.“
Mišljenje Ministarstva finansija br. 430-03-00451/2011-04 od 20.10.2011. godine