Plaćanje poreza na nasleđe i poklon u slučaju sporazumne deobe nepokretne imovine između bračnih drugova a koja je stečena zajedničkim radom u toku zajednice života (bračna i vanbračne)

Plaćanje poreza na nasleđe i poklon u slučaju sporazumne deobe nepokretne imovine između bračnih drugova a koja je stečena zajedničkim radom u toku zajednice života (bračna i vanbračne)

 

„Prema odredbama člana 14. st. 1. i 2. Zakona o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 26/2001, „Sl. list SRJ“, br. 42/2002 – odluka SUS i „Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011 i 78/2011 – dalje: Zakon), porez na nasleđe i poklon plaća se na ukupnu površinu nepokretnosti na kojima su konstituisana prava iz člana 2. stav 1. tač. 1) do 6) Zakona, koja naslednici naslede, odnosno poklonoprimci prime na poklon. Porez na nasleđe i poklon plaća se i na nasleđeni, odnosno na poklon primljeni gotov novac, štedne uloge, depozite u bankama, novčana potraživanja, prava intelektualne svojine, pravo svojine na upotrebljavanom motornom vozilu – osim na mopedu, motokultivatoru, traktoru i radnoj mašini, upotrebljavanom plovilu, odnosno na upotrebljavanom vazduhoplovu na sopstveni pogon osim državnog, i druge pokretne stvari, osim udela u pravnom licu, odnosno hartija od vrednosti.

Odredbom člana 21. stav 1. tačka 1) Zakona propisano je da porez na nasleđe i poklon ne plaća naslednik prvog naslednog reda, supružnik i roditelj ostavioca, odnosno poklonoprimac prvog naslednog reda i supružnik poklonodavca.

Prema odredbi člana 23. stav 1. tač. 1), 2), 4) i 5) Zakona, porez na prenos apsolutnih prava plaća se kod prenosa uz naknadu prava svojine na nepokretnosti, prava intelektualne svojine, prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu – osim na mopedu, motokultivatoru, traktoru i radnoj mašini, upotrebljavanom plovilu, odnosno upotrebljavanom vazduhoplovu na sopstveni pogon (osim državnog) i prava korišćenja građevinskog zemljišta.

Prema odredbi člana 9. Porodičnog zakona („Sl. glasnik RS“, br. 18/2005 i 72/2011), imovinski odnosi u porodici uređuju se zakonom, a mogu se uređivati i sporazumno, u skladu sa Porodičnim zakonom.

Imovina supružnika može biti zajednička i posebna imovina (član 29. stav 1. Porodičnog zakona).

Imovina koju je supružnik stekao pre sklapanja braka predstavlja njegovu posebnu imovinu. Imovina koju je supružnik stekao u toku trajanja braka deobom zajedničke imovine odnosno nasleđem, poklonom ili drugim pravnim poslom kojim se pribavljaju isključivo prava predstavlja njegovu posebnu imovinu (član 168. Porodičnog zakona).

Imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu (član 171. stav 1. Porodičnog zakona).

Prema odredbi člana 177. Porodičnog zakona, deobom zajedničke imovine, u smislu Porodičnog zakona, smatra se utvrđivanje suvlasničkog odnosno supoverilačkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini.

Deoba zajedničke imovine može se vršiti za vreme trajanja braka i posle njegovog prestanka (član 178. Porodičnog zakona).

Prema odredbi člana 179. Porodičnog zakona, supružnici mogu zaključiti sporazum o deobi zajedničke imovine (sporazumna deoba).

Odredbom člana 4. Porodičnog zakona propisano je da je vanbračna zajednica trajnija zajednica života žene i muškarca između kojih nema bračnih smetnji (vanbračni partneri). Vanbračni parteri imaju prava i dužnosti supružnika pod uslovima određenim Porodičnim zakonom.

Imovina koju su vanbračni partneri stekli radom u toku trajanja zajednice života u vanbračnoj zajednici predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Na imovinske odnose vanbračnih partnera shodno se primenjuju odredbe Porodičnog zakona o imovinskim odnosima supružnika (član 191. Porodičnog zakona).

Odredbom člana 18. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Sl. list SFRJ“, br. 6/80 i 36/90, „Sl. list SRJ“, br. 29/96 i „Sl. glasnik RS“, br. 115/2005 – dr. zakon) uređeno je da u slučajevima i pod uslovima određenim zakonom može postojati pravo zajedničke svojine. Zajednička svojina je svojina više lica na nepodeljenoj stvari kada su njihovi udeli odredivi ali nisu unapred određeni.

Prema tome, kada supružnici u toku trajanja braka ugovorom o deobi izvrše sporazumnu deobu nepokretne imovine, na kojoj je u katastarskim knjigama upisano pravo svojine u korist jednog od njih, a koja je stečena pre zaključenja braka a u toku trajanja njihove višegodišnje vanbračne zajednice života njihovim radom (a ne iz posebne imovine nekog od njih), tako što utvrde suvlasnički udeo svakog supružnika u zajedničkoj nepokretnoj imovini od po 1/2, pri čemu na ime utvrđivanja prava na sporazumom utvrđenom idealnom delu u korist supružnika koji nominalno nije bio upisan kao vlasnik predmetne nepokretnosti u katastarskim knjigama to lice drugom supružniku ne daje naknadu za to, na tu deobu se ne plaća ni porez na prenos apsolutnih prava (jer se ne radi o teretnom pravnom poslu), ni porez na nasleđe i poklon – uz uslov da lica između kojih je deoba izvršena nadležnom poreskom organu pruže dokaze o postojanju njihove vanbračne zajednice koja je započela pre i trajala duži period uključujući i vreme sticanja navedene nepokretnosti, nakon koje je usledio njihov brak (overenom izjavom supružnika i svedoka da je njihovom braku prethodila vanbračna zajednica koja je duže trajala, dokaz o prijavi prebivališta oba supružnika na zajedničkoj adresi stanovanja u vreme trajanja njihove vanbračne zajednice i dr.), a u toku koje su zajedničkim radom (iz zarade, penzije… a ne iz posebne imovine nekog od njih) stekli nepokretnost koju ugovorom dele.

Za slučaj da supružnici ne dokažu da je nepokretnost koju ugovorom o deobi dele, tako što umesto prava svojine jednog supružnika svaki od njih postaje suvlasnik predmetne nepokretnosti u po 1/2 idealnog dela, stečena u toku njihove trajnije vanbračne zajednice njihovom zajedničkim radom pa kao takva predstavlja njihovu zajedničku imovinu, prenos 1/2 idealnog dela na toj imovini sa supružnika koji je u katastarskim knjigama upisan kao vlasnik predmetne nepokretnosti na drugog supružnika izvršen bez naknade, sa poreskopravnog stanovišta ima karakter poklona, na koji se ne plaća porez na poklon primenom odredbe člana 21. stav 1. tačka 1) Zakona, kao ni poreza na prenos apsolutnih prava (jer jedna ugovorna strana ne daje drugoj strani naknadu na ime izvršenog prenosa).

Nadležni poreski organ, u svakom konkretnom slučaju, utvrđuje činjenice od uticaja na postojanje poreske obaveze, oblik poreza koji se plaća, odnosno na postojanje osnova za poresko oslobođenje.“

Mišljenje Ministarstva finansija br. 413-00-01147/2011-04 od 06.12.2011. godine