Pravilnik o katastarskom klasiranju i bonitiranju zemljišta
Pravilnik o katastarskom klasiranju i bonitiranju zemljišta
Sl.glasnik RS br. 63/2014
I UVODNE ODREDBE
Ovim pravilnikom propisuje se način i postupak katastarskog klasiranja i bonitiranja zemljišta.
Katastarsko klasiranje zemljišta je određivanje katastarske kulture i katastarske klase, svake katastarske parcele (u daljem tekstu: parcela), odnosno dela parcele, u okviru jedne katastarske opštine.
Teritorijalna jedinica za katastarsko klasiranje zemljišta je katastarski srez.
Bonitiranje zemljišta je određivanje plodnosti zemljišta, na osnovu njegovih prirodnih osobina, bez obzira na način njegovog korišćenja.
Teritorijalna jedinica za bonitiranje zemljišta je teritorija Republike Srbije.
Katastarsko klasiranje zemljišta vrši se u postupku katastarskog, odnosno komasacionog premera, posle izvršenog katastarskog, odnosno komasacionog premera i u postupku održavanja katastra nepokretnosti.
Bonitiranje zemljišta može se vršiti u postupku katastarskog, odnosno komasacionog premera, posle izvršenog katastarskog, odnosno komasacionog premera i u postupku održavanja katastra nepokretnosti.
Katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta obavlja geodetska organizacija koja ispunjava uslove za izvođenje radova katastarskog klasiranja, bonitiranja i komasacione procene zemljišta, odnosno Republički geodetski zavod – organizaciona jedinica nadležna za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta, u skladu sa Zakonom o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik RS“, br. 72/09, 18/10 i 65/13 – u daljem tekstu: Zakon).
Nadzor nad katastarskim klasiranjem i bonitiranjem zemljišta, vrši se u skladu sa Pravilnikom o vršenju stručnog nadzora i pregledu i prijemu radova („Službeni glasnik RS“, broj 43/10).
U postupku katastarskog klasiranja zemljišta koriste se obrasci od 1 do 9, a prilikom utvrđivanja promena kulture i klase u postupku održavanja katastra nepokretnosti koriste se obrasci br. 1, 7 i 10.
U postupku bonitiranja zemljišta i prilikom utvrđivanja promene boniteta zemljišta u postupku održavanja katastra nepokretnosti, koriste se obrasci br. 1, 2, 7 i 9.
Obrasci iz st. 1. i 2. ovog člana odštampani su uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.
II KATASTARSKO KLASIRANJE ZEMLJIŠTA
1. Osnova katastarskog klasiranja zemljišta
Radi utvrđivanja jedinstvenih kriterijuma za katastarsko klasiranje zemljišta utvrđuje se osnova katastarskog klasiranja zemljišta za područje svakog katastarskog sreza.
Osnovu katastarskog klasiranja zemljišta čine:
1) ugledna zemljišta u katastarskom srezu (u daljem tekstu: sreska ugledna zemljišta) i to za svaku klasu postojećih kultura zemljišta;
2) okviri klasa za svaku kulturu zemljišta za područje svakog katastarskog sreza, odnosno katastarske opštine.
Osnovu katastarskog klasiranja zemljišta utvrđuje Republički geodetski zavod (u daljem tekstu: Zavod).
U okviru osnove katastarskog klasiranja zemljišta utvrđuje se ugledno zemljište za svaku postojeću kulturu i klasu u katastarskoj opštini (u daljem tekstu: opštinsko ugledno zemljište) prema utvrđenom sreskom uglednom zemljištu, za određeni katastarski srez.
Sresko ugledno zemljište istovremeno je i opštinsko ugledno zemljište u katastarskoj opštini u kojoj se nalazi.
Katastarsko klasiranje zemljišta vrši se po katastarskim opštinama u okviru katastarskog sreza, a na osnovu prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje i utvrđene osnove katastarskog klasiranja zemljišta.
Prirodni uslovi proizvodnje koji su od značaja za katastarsko klasiranje zemljišta jesu: zemljišna svojstva, odnosno pripadnost zemljišta u odnosu na red, klasu, tip, podtip, varijetet, formu i podformu (Obrazac broj 1); morfološke, fizičke, hemijske, biološke i pedološko-geološke osobine; geološka podloga, klima (uticaj najvažnijih klimatskih činilaca); reljef, nadmorska visina, nagib terena, ekspozicija, erozioni procesi; proces hidrogenizacije, odnosno vodoležnost i zabarenost; zaslanjivanje; alkalizacija; vodoplavnost i dr.
Ekonomski uslovi proizvodnje od značaja za katastarsko klasiranje zemljišta jesu: položaj katastarskog sreza u Republici Srbiji; položaj katastarske opštine u odnosu na centar katastarskog sreza; položaj parcele u okviru katastarske opštine; udaljenost parcele od naselja; mogućnost pristupa parceli; stanje i vrsta puteva u katastarskom srezu ili opštini; udaljenost katastarskog sreza ili opštine od tržišta i saobraćajne veze sa tržištem; blizina prerađivačke, odnosno prehrambene industrije i dr.
Parcela se svrstava u jednu od sledećih kultura:
1) njiva;
2) vrt;
3) voćnjak;
4) vinograd;
5) livada;
6) pašnjak;
7) šuma;
8) trstik i močvara;
9) ribnjak.
Neplodne površine i zemljišta posebne namene, ne svrstavaju se ni u jednu kulturu iz stava 1. ovog člana.
Za neplodne površine utvrđuje se vrsta neplodnosti a za zemljišta posebne namene utvrđuje se vrsta namene.
Svaka kultura iz člana 9. ovog pravilnika, osim ribnjaka, sa najboljim prirodnim i ekonomskim uslovima za proizvodnju uvršćuje se u prvu klasu, ista kultura sa neposredno slabijim prirodnim i ekonomskim uslovima u drugu klasu i tako redom do najniže, osme klase.
U katastarskom srezu, katastarske klase zemljišta idu neprekidnim aritmetičkim redom od prve do najviše osme klase (npr: nj1, nj2, nj3, nj4, nj5, nj6, nj7 i nj8), s tim da može biti utvrđena i samo prva klasa.
U katastarskoj opštini, katastarske klase zemljišta ne moraju ići neprekidnim aritmetičkim redom (npr: nj2, nj4, nj5 i nj7).
Utvrđeni redni brojevi katastarskih klasa zemljišta za pojedine kulture predstavljaju okvire klasa zemljišta za svaku kulturu, na području svake katastarske opštine, u okviru određenog katastarskog sreza.
Za svaki katastarski srez izrađuje se osnova katastarskog klasiranja zemljišta.
Osnova katastarskog klasiranja zemljišta iz stava 1. ovog člana, obuhvata:
1) utvrđivanje prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje;
2) određivanje sreskih uglednih zemljišta;
3) izradu spiska sreskih uglednih zemljišta;
4) izradu zapisnika o određivanju sreskih uglednih zemljišta;
5) označavanje sreskih uglednih zemljišta;
6) utvrđivanje okvirnih kultura i klasa u katastarskim opštinama koje pripadaju katastarskom srezu;
7) laboratorijsko ispitivanje zemljišnih uzoraka iz sreskih uglednih zemljišta.
Određivanje sreskih uglednih zemljišta vrši se za svaku klasu zemljišta postojeće kulture u određenom srezu otvaranjem i proučavanjem pedoloških profila i utvrđivanjem tipa zemljišta na osnovu prirodnih osobina i podataka sadržanih u Obrascu broj 1.
U katastarskom srezu u kome se nalazi veći broj tipova zemljišta, za svaku postojeću kulturu i klasu zemljišta može se odrediti više sreskih uglednih zemljišta (npr: za nj1 – černozem na lesu, karbonatni, micelarni, dubok; za nj1 – fluvisol, karbonatan, dubok, ilovasti; za nj1 – humofluvisol, duboko oglejan, karbonatan, ilovast i sl.).
Za sresko ugledno zemljište bira se parcela:
1) srednje veličine i prosečne plodnosti u svojoj klasi;
2) koja se nalazi u većem kompleksu parcela iste katastarske kulture i klase;
3) koja celom svojom površinom ima istu plodnost;
4) koja se trajno koristi u istoj katastarskoj kulturi.
Ako za neku klasu i kulturu ne postoji parcela jednake plodnosti na celoj svojoj površini, za sresko ugledno zemljište može se izabrati i deo parcele koji ispunjava uslove iz stava 1. ovog člana.
Iz odabranog sreskog uglednog zemljišta, standardnom metodom uzimaju se uzorci u poremećenom stanju, kako bi se laboratorijskim ispitivanjem zemljišnih uzoraka dobili kvantitativni pokazatelji njegovih prirodnih osobina.
Laboratorijsko ispitivanje zemljišnih uzoraka vrši se u pedološkoj laboratoriji.
Kvantitativni pokazatelji prirodnih osobina sreskog uglednog zemljišta, određuju se laboratorijskim ispitivanjem zemljišnih uzoraka iz svakog pedološkog profila i određene dubine horizonta, odnosno sloja, a dobijeni podaci upisuju se u Obrazac broj 2.
Sreska ugledna zemljišta, po kulturama i klasama, upisuju se u Obrazac broj 3, redosledom iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika, izuzev uglednih zemljišta za šume, koje se po klasama upisuju u Obrazac broj 4.
Sreska ugledna zemljišta označavaju se na skici premera, odnosno fotoskici jednakostraničnim trouglom, iscrtanim crnim tušem oko kruga u kome je upisana oznaka kulture i klase (npr.: nj2).
Postupak izrade osnove katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez završava se izradom elaborata katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez, koji sadrži podatke upisane u obrasce br. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 i 9.
2. Katastarsko klasiranje zemljišta u katastarskoj opštini u kojoj je izvršen katastarski, odnosno komasacioni premer
Katastarsko klasiranje zemljišta u katastarskoj opštini u kojoj je izvršen katastarski, odnosno komasacioni premer, vrši se prema osnovi katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez i delu osnove katastarskog sreza, koja se odnosi na katastarsku opštinu u kojoj se vrši katastarsko klasiranje.
Katastarskim klasiranjem, svakoj parceli utvrđuje se kultura, klasa, neplodna površina i zemljišta posebne namene.
Katastarsko klasiranje svake kulture u katastarskoj opštini vrši se prema okvirima klasa iz osnove katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez, počev od određene najbolje klase za tu kulturu, s tim što je dozvoljeno izostavljanje pojedinih klasa.
Postupak katastarskog klasiranja zemljišta obuhvata:
1) preuzimanje podataka o lokaciji, broju, morfološkom opisu, fizičko hemijskim osobinama i indikacijama sreskog uglednog zemljišta za područje sreza, odnosno katastarske opštine gde se vrši katastarsko klasiranje;
2) nanošenje graničnih katastarskih kultura i klasa susednih katastarskih opština na skice premera, odnosno fotoskice za katastarsku opštinu za koju se vrši katastarsko klasiranje zemljišta;
3) rekognosciranje katastarske opštine radi izbora lokaliteta za opštinska ugledna zemljišta, sagledavanje vrsta kultura i broja klasa, izbora lokaliteta za pedološke profile po postojećim kulturama i klasama na terenu, uklapanje postojećeg rasporeda kultura i klasa iz baze podataka katastra nepokretnosti sa faktičkim stanjem na terenu;
4) otvaranje sreskog uglednog zemljišta u graničnoj, odnosno graničnim katastarskim opštinama; njegovo terensko-laboratorijsko ispitivanje i unošenje njegovih morfoloških karakteristika u Obrazac broj 7;
5) utvrđivanje prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje, tj. preuzimanje statističkih podataka opštine o klimatskim elementima, prinosima, hidrologiji i dr.;
6) otvaranje pedoloških profila za utvrđene katastarske kulture i klase, otvaranje pedoloških profila za opštinska ugledna zemljišta, terensko laboratorijsko ispitivanje pedoloških profila, unošenje morfoloških karakteristika zemljišta u Obrazac broj 7 i uzimanje zemljišnih uzoraka u poremećenom stanju iz opštinskih uglednih zemljišta;
7) detaljno klasiranje, tj. utvrđivanje kulture i klase za svaku parcelu i utvrđivanje vrste neplodnih površina i zemljišta posebne namene;
8) označavanje opštinskih uglednih zemljišta;
9) izradu spiska opštinskih uglednih zemljišta za poljoprivredne kulture i opštinskih uglednih zemljišta za šume;
10) unošenje podataka o delimičnim promenama kultura u Obrazac broj 8;
11) unošenje podataka o katastarskom klasiranju u Obrazac broj 5;
12) unošenje podataka okvirnih katastarskih kultura i klasa u Obrazac broj 6, koje su određene datom osnovom katastarskog klasiranja zemljišta;
13) laboratorijsko ispitivanje zemljišnih uzoraka iz opštinskih uglednih zemljišta i unošenje rezultata ispitivanja u Obrazac broj 2;
14) izradu elaborata katastarskog klasiranja zemljišta koji sadrži podatke upisane u obrasce br. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 i 9. Ako geodetska organizacija vrši katastarsko klasiranje zemljišta i izradu elaborata, elaborat se overava pečatom geodetske organizacije i potpisom odgovornog lica, kao i pečatom i potpisom lica poljoprivredne struke sa odgovarajućom licencom Inženjerske komore Srbije.
Podaci i skice premera, odnosno fotoskice iz stava 1. tač. 1) i 2) ovog člana, preuzimaju se od nadležne unutrašnje jedinice Zavoda.
Katastarsko klasiranje zemljišta u katastarskoj opštini vrši se na osnovu prethodno određenih opštinskih uglednih zemljišta.
Određivanje opštinskih uglednih zemljišta vrši se za postojeće kulture po klasama, prema okvirima klasa iz osnove katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez.
U postupku određivanja opštinskih uglednih zemljišta, najpre se utvrđuju ugledna zemljišta na delu katastarske opštine na kome su zastupljena najbolja zemljišta svih kultura, a prema okvirima klasa iz osnove katastarskog klasiranja zemljišta za katastarski srez.
Opštinska ugledna zemljišta označavaju se na skicama premera, odnosno fotoskicama kvadratom izvučenim crnim tušem oko kruga u kome je upisana oznaka kulture i klase (npr.: nj2).
Opštinska ugledna zemljišta određuju se u skladu sa odredbama ovog pravilnika kojima se određuju sreska ugledna zemljišta.
Za opštinsko ugledno zemljište, jedne kulture i klase, bira se parcela koja po svojim prirodnim i ekonomskim uslovima za proizvodnju, uz uobičajeni način obrade, najviše odgovara sreskom uglednom zemljištu iste kulture i klase.
U postupku određivanja opštinskih uglednih zemljišta, najpre se utvrđuju ugledna zemljišta na delu katastarske opštine na kome su zastupljena najbolja zemljišta svih kultura.
Morfološki opis opštinskog uglednog zemljišta i njegove pedološke osobine unose se, na licu mesta, u Obrazac broj 7.
Iz utvrđenog opštinskog uglednog zemljišta standardnom metodom uzimaju se zemljišni uzorci u poremećenom stanju, kako bi se laboratorijskim ispitivanjem dobili kvantitativni pokazatelji njegovih prirodnih osobina.
Kvantitativni pokazatelji prirodnih osobina zemljišta opisani u članu 8. ovog pravilnika određuju se laboratorijskim ispitivanjem zemljišnih uzoraka, shodno odredbama člana 53. ovog pravilnika i Sistematikom zemljišta (Obrazac broj 1).
Kulture se utvrđuju prema sledećim osnovnim kriterijumima:
1) u kulturu njiva svrstava se parcela na kojoj se stalno ili naizmenično gaje strna žita, okopavine, krmno, industrijsko, lekovito, začinsko bilje i odvija rasadnička proizvodnja, bez obzira na to da li se na parceli usevi gaje svake godine ili parcela povremeno ostaje neobrađena radi ugara ili nekog drugog razloga;
2) u kulturu vrt svrstava se parcela na kojoj se gaji povrće, uz pomoć prirodnih ili veštačkih sistema, odnosno uređaja za navodnjavanje, osim parcela na kojima se nalaze objekti (staklenici, plastenici i dr.) za koje se izdaje građevinska, odnosno upotrebna dozvola;
3) u kulturu voćnjak svrstava se parcela na kojoj su zasađena voćna stabla, bez obzira na način gajenja, starost voćaka i stepen proređenosti;
4) u kulturu vinograd svrstava se parcela na kojoj je zasađena vinova loza, bez obzira na način gajenja, starost vinove loze i stepen proređenosti;
5) u kulturu livada svrstava se parcela na kojoj rastu prirodne trave koje se redovno kose;
6) u kulturu pašnjak svrstava se parcela na kojoj rastu prirodne trave, namenjena isključivo za ispašu;
7) u kulturu šuma svrstava se parcela na kojoj raste šumsko drveće sa namenom korišćenja drvne mase bez obzira na način gajenja i tehničku zrelost drveća. Ako je parcela manja od pet ari, svrstava se u kulturu šuma ali se ne smatra šumom u smislu zakona kojim se uređuju šume;
8) u kulturu trstik svrstava se parcela ugrožena vodom na kojoj raste trska, a u kulturu močvara svrstava se parcela ugrožena vodom na kojoj raste močvarno bilje, šaš i rogoz;
9) u kulturu ribnjak svrstava se parcela pod vodom koja predstavlja uređen prirodni prostor namenjen za gajenje i proizvodnju riba, riblje mlađi i ikre, osim parcela na kojoj se nalaze objekti primarne poljoprivredne proizvodnje – ribarstva za koje se izdaje građevinska, odnosno upotrebna dozvola.
Pored osnovnih kriterijuma iz člana 21. ovog pravilnika, kulture se utvrđuju i na osnovu sledećih dopunskih kriterijuma:
1) u kulturu njiva svrstava se parcela zasejana svim vrstama leguminoza, smešom trava u području gde preovlađuju njive, povrćem koje se ne navodnjava i postrnim usevima povrća; lozni i voćni rasadnici kao i šumski rasadnici koji su izvan kompleksa šuma, kultivirani vrbaci za proizvodnju pruća; zasadi hmelja i duda (ako služe za gajenje svilene bube); parcela zasejana lucerkom, detelinom, stočnom repom (krmno bilje), duvanom, makom, sojom, lanom, suncokretom i dr. (industrijsko bilje); parcela zasejana lekovitim biljem (nana, kamilica i dr.); parcela zasejana aromatičnim začinskim biljem (mažuran, metvica i dr.); parcela zasejana povrćem koje se navodnjava, a namenjeno je prehrambenoj industriji (paprika, širokolisni peršun, celer, paškanat, šargarepa i dr.); pirinčana polja, njive koje su neobrađene zbog ugara i za to vreme koriste se za ispašu i dr.;
2) u kulturu vrt svrstava se parcela pod privremenim staklenikom ili plastenikom na kojoj se gaji povrće, cveće ili ukrasno bilje, kao i parcela pod staklenikom ili plastenikom za koje nije izdata građevinska ili upotrebna dozvola u skladu sa odredbama zakona kojim se reguliše izgradnja objekata;
3) u kulturu voćnjak svrstava se parcela na kojoj su zasadi maline, kupine, ogrozda, ribizle, borovnice, leske, oraha, pitomog kestena, kivija i duda (ako služi za dobijanje ploda), jagodnjaci, kao i prirodna staništa i zasadi borovnica van šuma, na pašnjacima i sl. Mladi zasadi voća svrstavaju se u kulturu voćnjak, bez obzira na budući uspeh njegovog razvića, odnosno na procenat primljenog zasada. Na utvrđivanje kulture voćnjak, ne utiče privremeno korišćenje zemljišta u mladom voćnjaku za gajenje ratarskih, industrijskih, povrtarskih, krmnih, začinskih, lekovitih i drugih biljaka. Drvored, usamljena voćna stabla na parceli, kao i zasadi voćnih stabala po granici parcele ne svrstavaju se u kulturu voćnjak, već u kulturu one parcele na kojoj se nalaze;
4) u kulturu vinograd svrstava se parcela zasađena vinovom lozom, kalemljenom ili direktno rodnom;
5) u kulturu livada svrstava se parcela zasejana smešom trava u cilju melioracije prirodnih livada u onim područjima gde preovlađuju kulture livada; parcela na izrazitim nagibima na kojoj je smeša trava zasejana sa ciljem zaštite zemljišta od erozije; prirodne livade koje se razoravaju radi popravke busena i sastava trava i dr.;
6) u kulturu pašnjak svrstava se parcela zasejana smešom niskih trava koje služe isključivo za ispašu; parcela pod šikarom (glog, kleka, makija, trn, leska, jorgovan, rujevina, i dr.); parcela koja se u izuzetno povoljnim godinama kosi, a redovno se na njoj vrši ispaša, degradirane i opustošene šume u kojima nije zabranjena ispaša (brst);
7) u kulturu šuma svrstava se parcela zasejana mekim i tvrdim lišćarima, bagremom, četinarima, zasadi oraha i pitomog kestena (koji služe za proizvodnju drvne mase), degradirani, prestareli i zapušteni voćnjaci i vinogradi prirodno obrasli samoniklim bagremom ili drugim šumskim drvećem, vetrozaštitni pojasevi, šumske sečine i proplanci između kompleksa šuma koji se ne obrađuju, ne kose i ne služe za ispašu ili je na njima ispaša i brst zabranjen, degradirane i opustošene šume u kojima je zabranjena ispaša i brst i dr.
Ako parcela nije iste kulture na celoj svojoj površini, određuje se odgovarajuća kultura svakom delu parcele.
Ako u postupku premera nisu snimljene granice delova parcele, njihov položaj utvrđuje se apscisnim odmeranjem od poznatih tačaka utvrđenih premerom i na skici premera, odnosno fotoskici, delove parcela različitih kultura odvaja pravim linijama crne boje debljine 0,3 mm.
Parcela koja ne može da se koristi za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju, svrstava se u prirodno i veštački stvoreno neplodno zemljište.
Prirodno neplodna zemljišta jesu: krš, jaruga, kamenjar, vododerina, golet, sprud, izvor, potok, reka, prirodno jezero, duboka bara, vodopad, šljunkovito suva rečna korita, bujični kamenito šljunkoviti nanos, klizište i dr.
Veštački stvorena neplodna zemljišta jesu: površinski kop rudnika, majdan kamena, materijalni rov sa kamenito šljunkovitom podlogom, veštačka jezera, iskop zemljišta kao pozajmište materijala za pravljenje cigala i dr.
Zemljišta posebne namene jesu: park, gradske zelene površine, botanička bašta, zoološki vrt, dečije igralište, sportsko igralište, zaštićeno arheološko nalazište, deponija smeća, deponija jalovine, pepelište, groblje, rov, jaz, nasip, brana, kanal, odbrambena šuma uz nasip, kamp, hipodrom, strelište, kupalište, pijaca, vašarište, stočno groblje, sajmište, fontana, zemljište koje služi za vojne ili policijske potrebe, građevinska parcela, zemljište pod zgradom i drugim objektom, zemljište pod delom zgrade i drugim objektom, zemljište uz zgradu i drugi objekat.
Delovi parcele koji su u katastru zemljišta bili označeni kao dvorište, označavaju se kao zemljište uz zgradu i drugi objekat.
Detaljno klasiranje zemljišta, odnosno utvrđivanje klase za svaku parcelu, vrši se prema uglednom zemljištu kome ta parcela najviše odgovara, po svojim prirodnim i ekonomskim uslovima proizvodnje.
Ako parcela nije iste klase na celoj svojoj površini, delovima parcele određuju se odgovarajuće klase.
U slučaju iz stava 2. ovog člana, na skici premera, odnosno fotoskici, delovi parcele odvajaju se pravim linijama zelene boje debljine 0,3 mm, čiji se položaj određuje apscisnim odmeranjem od poznatih tačaka utvrđenih premerom.
Kriterijumi kod utvrđivanja katastarskih klasa za sve kulture iz čl. 21, 22. i 23. ovog pravilnika, na istom tipu zemljišta, jesu:
1) jednom katastarskom klasom niže, u odnosu na utvrđenu osnovu klasiranja, klasiraće se:
– kulture koje imaju nepovoljnije ekonomske uslove proizvodnje kao što su: udaljenost parcele od naselja i pristupačnost u zavisnosti od stanja i vrste puteva i razvijenosti putne mreže po ataru;
– kulture na parcelama, odnosno delovima parcela koje se nalaze uz šumu, voćnjak, javni park, površinski kop rudnika, majdan kamena, separaciju šljunka – peska, deponiju smeća, deponiju jalovine, pepelište, parking, fabričko dvorište, autobusku, odnosno železničku stanicu i sl.;
– vinogradi i voćnjaci koji su usamljeni u ataru;
2) jednom katastarskom klasom više, u odnosu na utvrđenu osnovu klasiranja, klasiraće se:
– njive koje se navodnjavaju, a zasađene su ratarskim i povrtarskim usevima, industrijskim biljem, krmnim biljem, lekovitim i začinskim biljem i dr.;
– vrtovi na kojima se nalaze privremeni staklenici ili plastenici sa veštačkim uređajima za navodnjavanje; vrtovi zasađeni cvećem i ukrasnim biljem namenjenim prodaji; vrtovi sa ranim vrstama povrća i sl.;
– voćnjaci sa južnom, jugozapadnom i jugoistočnom ekspozicijom, odnosno sa boljim svetlosno-toplotnim režimom; voćnjaci u gornjim delovima brega, velikih bregova ili brda u odnosu na voćnjake u njihovom podnožju; voćnjaci u širokim rečnim dolinama, pored velikih reka i prostranih vodenih površina u odnosu na voćnjake u uskim rečnim dolinama pored manjih vodenih površina, veće bare i sl.; voćnjaci koji su zaštićeni od vetrova i mrazeva; voćnjaci koji imaju povoljniju ružu vetrova; voćnjaci koji se navodnjavaju, voćnjaci sa protivgradnom zaštitom i sl.;
– vinogradi sa južnom, jugozapadnom i jugoistočnom ekspozicijom, odnosno sa boljim svetlosno-toplotnim režimom; vinogradi u gornjim delovima brega, velikih bregova ili brda u odnosu na vinograde u njihovom podnožju; vinogradi koji su zaštićeni od vetrova i mrazeva; vinogradi koji imaju povoljniju ružu vetrova; vinogradi koji se navodnjavaju, vinogradi sa protivgradnom zaštitom i sl.;
– livade koje se razoravaju u cilju popravke kvaliteta prirodnih trava i njihove dominacije nad korovskim travama; sa povoljnijim stanjem vlage i vlaženja; koje se navodnjavaju; koje su u rečnoj dolini zaštićene od poplava; kod kojih je trajanje poplava kraće; sa kvalitetnijim livadskim travama i gušćim busenom; sa manje korovskih biljaka; sa jačim intenzitetom porasta trava; sa dobrom otavom ili pašom; sa povoljnijom ekspozicijom u brdskom, brdsko planinskom ili planinskom reljefu (severozapadna, severoistočna i severna);
– pašnjaci koji se razoravaju u cilju popravke kvaliteta prirodnih trava i njihove dominacije nad korovskim travama; sa povoljnijim stanjem vlage; koji se navodnjavaju, koji su u rečnoj dolini zaštićeni od poplava; kod kojih je trajanje poplava kraće; sa većim intenzitetom porasta trava; sa kvalitetnijim travama; sa povoljnijim vremenom (mesecima) paše; sa rentabilnijom vrstom stoke koja pase; sa povoljnijom ekspozicijom u brdskom, brdsko planinskom i planinskom reljefu (severozapadna, severoistočna i severna);
– šume sa boljim načinom gajenja, kao što je visoka, srednja i niska; sa boljom vrstom drveća, razmerom smeše, stanišnom klasom, obrastom i turnusom seče, godišnjim prosečnim prirastom drveta po 1 ha; sa povoljnijom ekspozicijom (severna, severoistočna, severozapadna) u odnosu na istočnu, jugozapadnu i južnu; ružom vetrova, jačinom duvanja, povoljnijim stanjem vlage i sl.;
– trstici koji imaju bolji kvalitet, veću gustinu i redovno korišćenje, odnosno sečenje trske, kao i to da li su stalno pod vodom ili ne (po pravilu su bolji trstici koji imaju gušću trsku i kod kojih voda preko godine oscilira);
– močvare koje imaju bolji kvalitet i daju veću količinu močvarnog bilja, način njegove upotrebe, kao i to da li je bilje stalno pod vodom ili nije (močvare kod kojih voda preko godine osciluje, bolje su od onih močvara koje su preko cele godine pod vodom).
Kulture, neplodne površine i zemljišta posebne namene označavaju se na skici premera, odnosno fotoskici, za svaku parcelu, sledećim oznakama:
|
1) njiva |
nj; |
|
2) vrt |
vr; |
|
3) voćnjak |
vć; |
|
4) vinograd |
vg; |
|
5) livada |
l; |
|
6) pašnjak |
pš; |
|
7) šuma |
š; |
|
8) trstik i močvara |
t/m; |
|
9) ribnjak |
r; |
10) prirodno i veštački stvoreno neplodno zemljište označava se sa np, a pored ove oznake upisuje se u zagradi i odgovarajuća šifra zemljišta, u skladu sa aktom Zavoda kojim se određuju šifre i nazivi za katastar nepokretnosti;
11) zemljište posebne namene označava se sa zn, a pored ove oznake upisuje se u zagradi i odgovarajuća šifra zemljišta, u skladu sa aktom Zavoda kojim se određuju šifre i nazivi za katastar nepokretnosti;
12) utvrđene katastarske klase pojedinih kultura označavaju se arapskim brojevima u donjem desnom uglu oznake kulture nj2 gde prečnik kruga, odnosno stranica kvadrata iznosi 5 mm, a krug, kvadrat i oznake se ispisuju crnim tušem debljine 0,3 mm.
U slučaju pogrešno dešifrovanih kultura ili pogrešno upisanih kultura i klasa na skicama premera, odnosno fotoskicama, ispravka se vrši precrtavanjem pravom linijom crne boje debljine 0,3 mm, tako da budu vidljive prethodno upisane kulture i klase.
Spisak uglednih sreskih ili opštinskih zemljišta za poljoprivredne kulture sadrži sledeće podatke koji se upisuju u Obrazac broj 3: kultura, sadržaj karbonata, dubina horizonta, odnosno slojeva, opis pedološkog profila, pedološki tip, terenski položaj, izloženost redovnim elementarnim nepogodama, klima, sposobnost zemljišta za obradu i gajenje pojedinih useva i zasada, plodored, prosečan prinos po jednom hektaru, vrsta useva, odnosno vrsta voća, katastarska klasa, bonitetna klasa, naziv potesa, broj fotoskice, odnosno detaljne skice, broj parcele, ime i prezime vlasnika i njegovo mesto stanovanja.
Podaci o prosečnim prinosima preuzimaju se iz statističkih podataka nadležne jedinice lokalne samouprave.
Spisak uglednih sreskih ili opštinskih zemljišta za šume sadrži sledeće podatke koji se upisuju u Obrazac broj 4: sadržaj karbonata, dubina horizonta, odnosno slojeva, opis pedološkog profila, pedološki tip zemljišta, terenski položaj, način gajenja šume, vrsta drveća i razmera smeše, stanišna klasa šume, obrast i turnus seče, godišnji prosečni prirast drveta po jednom hektaru (vrsta drveta i m3), katastarska klasa, bonitetna klasa, naziv potesa, broj fotoskice, odnosno skice premera, broj parcele, ime i prezime vlasnika i njegovo mesto stanovanja.
Prema načinu gajenja šume mogu biti:
1) visoke šume, starosti od 50 do 120 godina, koje se uzgajaju u cilju produkcije krupnog građevinskog drveta;
2) niske šume, starosti od 10 do 40 godina, koje se podižu iz panja radi dobijanja sitnog drvnog materijala (ogrevno drvo, kolje i dr.);
3) srednje visoke šume koje su kombinacija visoke i niske šume na istom terenu, odnosno parceli;
4) vrsta drveća i razmera smeše je parametar vrste drveta kojim je obrasla šuma, odnosno parcela, a izražava se u procentima (npr: hrast 100%; bukva 60% i hrast 40% i sl.);
5) stanišna klasa šume je parametar prirodnih uslova uspevanja šume (zemljišta i klime), označava se rimskim brojevima, a broj stanišnih klasa iznosi najviše 6;
6) obrast je parametar obraštenosti šume, označava se sa 1 (potpun obrast), 0.9, 0.8, 0.7 itd. do 0, u zavisnosti od toga kako je šuma, odnosno parcela, obrasla drvećem;
7) turnus seče (obrt ili ophodnja) je parametar proteklog vremena od momenta podizanja šume do njene tehničke zrelosti; turnus seče se izražava u godinama, a po vrsti drveća razlikuju se sledeći turnusi:
|
– u čistim bukovim šumama |
80-100 god.; |
|
– u mešovitim i bukovim šumama |
100-120 god.; |
|
– u čistim hrastovim šumama |
120-140 god.; |
|
– u čistim borovim šumama |
60-80 god.; |
|
– u čistim jelovim i smrekovim šumama |
80-100 god.; |
|
– u mešovitim četinarskim šumama |
60-100 god.; |
|
– u mešovitim četinarskim i lišćarskim šumama bez hrasta |
80-100 god.; |
|
– u mešovitim četinarskim i lišćarskim šumama sa hrastom |
100-120 god.; |
8) godišnji prosečni prirast drveta po 1 ha preuzima se iz odgovarajućih šumarskih tablica, i to:
TABLICA
za računanje prosečnog godišnjeg prirasta visoke hrastove šume
|
Stanišna klasa šume |
I |
II |
III |
IV |
|
Prosečan god. prirast u m3 |
8 |
7 |
5 |
4 |
TABLICA
za računanje prosečnog godišnjeg prirasta hrastove niske šume
|
Stanišna klasa šume |
I |
II |
III |
|
Prosečan god. prirast u m3 |
5 |
4 |
3 |
TABLICA
za računanje prosečnog godišnjeg prirasta visoke bukove šume
|
Stanišna klasa šume |
I |
II |
III |
IV |
V |
|
Prosečan god. prirast u m3 |
10 |
8 |
6 |
4 |
3 |
Elaborat katastarskog klasiranja zemljišta sadrži:
– Spisak opštinskih uglednih zemljišta za poljoprivredne kulture;
– Spisak opštinskih uglednih zemljišta za šume;
– Zapisnik o izvršenom katastarskom klasiranju zemljišta u katastarskoj opštini;
– Pregled delimičnih promena kultura;
– Pregled okvirnih katastarskih kultura i klasa;
– Rezultat laboratorijskog ispitivanja zemljišnih uzoraka;
– Registar pedoloških profila i zemljišnih uzoraka;
– Terenske opise pedoloških profila;
– skice premera, odnosno fotoskice sa upisanim datumom katastarskog klasiranja i potpisom.
Nad podacima utvrđenim katastarskim klasiranjem zemljišta, vrši se stručni nadzor, pregled i prijem radova u skladu sa aktom Zavoda kojim se reguliše stručni nadzor, pregled i prijem radova.
Podaci utvrđeni katastarskim klasiranjem zemljišta iz stava 1. ovog člana saopštavaju se imaocima prava u postupku osnivanja, odnosno obnove katastra nepokretnosti od strane Komisije za izlaganje na javni uvid podataka o nepokretnostima i stvarnim pravima na njima.
Prigovore imaoca prava na utvrđene podatke katastarskog klasiranja, Komisija za izlaganje na javni uvid podataka o nepokretnostima i stvarnim pravima na njima, dostavlja geodetskoj organizaciji, odnosno Zavodu, koji su vršili katastarsko klasiranje zemljišta na izjašnjenje, odnosno ispravku utvrđenih podataka.
3. Obnova katastarskog klasiranja zemljišta
Obnova katastarskog klasiranja zemljišta vrši se u slučaju:
1) obnove katastra nepokretnosti;
2) pripajanja jednog celog ili dela katastarskog sreza drugom;
3) bitnih promena nekih od elemenata prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje.
Obnova katastarskog klasiranja zemljišta iz stava 1. ovog člana, vrši se na način propisan ovim pravilnikom.
Podaci obnove katastarskog klasiranja zemljišta dostavljaju se nadležnoj unutrašnjoj jedinici Zavoda radi provođenja promene u katastru nepokretnosti.
U slučaju kad se jedan ceo katastarski srez pripoji drugom, utvrđuje se nova osnova katastarskog klasiranja zemljišta tom srezu i vrši se obnova katastarskog klasiranja zemljišta.
U slučaju kad se deo jednog katastarskog sreza pripoji drugom, a izmene su takve prirode i obima da nije potrebno vršiti obnovu katastarskog klasiranja zemljišta u celom katastarskom srezu, utvrđivanje novih katastarskih kultura i klasa na pripojenom delu vrši se u okviru postojeće osnove katastarskog klasiranja zemljišta odnosnog katastarskog sreza, uz utvrđivanje okvirnih klasa, za svaku kulturu zemljišta za područje svake katastarske opštine iz pripojenog katastarskog sreza.
Ako se obnova katastra nepokretnosti vrši na površini teritorije katastarskog sreza manjoj od 50%, katastarsko klasiranje vrši se u okviru postojeće osnove klasiranja.
Ako u katastarskom srezu nastane nova kultura, vrši se dopuna postojeće osnove katastarskog klasiranja zemljišta u katastarskoj opštini za tu kulturu, u skladu sa odredbama ovog pravilnika.
U postupku obnove katastarskog klasiranja zemljišta na celoj katastarskoj opštini ili delu opštine, kada se ne vrši katastarski, odnosno komasacioni premer, upisivanje podataka o katastarskom klasiranju zemljišta vrši se na podlogama, koje se obrazuju za ovu svrhu, kopiranjem katastarskog plana.
4. Utvrđivanje kulture i klase zemljišta u postupku održavanja katastra nepokretnosti
U postupku održavanja katastra nepokretnosti, utvrđuju se promene katastarske kulture i klase, zemljišta za posebne namene i neplodnih površina na određenoj parceli, odnosno delu parcele, po službenoj dužnosti ili po zahtevu imaoca prava.
Utvrđivanje promena iz stava 1. ovog člana, vrši se u skladu sa odredbama ovog pravilnika kao i pod uslovima propisanim zakonom kojima se uređuje poljoprivredno zemljište, šume i šumsko zemljište, građevinsko zemljište, nacionalni parkovi, vraćanje utrina i pašnjaka selima na korišćenje i dr.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, ne vrši se utvrđivanje promene katastarske kulture i klase zbog promene namene (vrste zemljišta) i načina korišćenja zemljišta o čemu je izdat akt nadležnog organa, ili se promena vrši po samom zakonu.
Utvrđivanje promene katastarske kulture i klase iz člana 35. ovog pravilnika, obavlja geodetska organizacija koja ispunjava uslove za izvođenje radova katastarskog klasiranja, bonitiranja i komasacione procene zemljišta, ili organizaciona jedinica Zavoda nadležna za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta, u skladu sa Zakonom.
Ako se radi o promeni katastarske kulture i klase nastale deobom, spajanjem ili formiranjem građevinske parcele, izgradnjom, rekonstrukcijom, dogradnjom ili uklanjanjem objekta, zbog koje se promena vrši na zemljištu pod objektom, geodetska organizacija ne mora ispunjavati uslove iz stava 1. ovog člana.
Zahtev za utvrđivanje promene katastarske kulture i klase podnosi imalac prava na parceli unutrašnjoj jedinici Zavoda na čijoj teritoriji se nalazi parcela.
U zahtevu se, pored ostalog, navodi koja promena se traži, precizira izvođač radova i prilažu dokazi o uplati administrativne takse i takse za pružanje usluga Zavoda propisane aktom kojim se uređuju takse za pružanje usluga Zavoda.
Ako je za promenu kulture, klase i načina korišćenja zemljišta potrebno ispuniti uslove shodno članu 36. stav 2. ovog pravilnika, uz zahtev se prilažu odgovarajući dokazi (npr.: rešenje – saglasnost ministarstva za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, zapisnik šumarskog inspektora i dr.).
Pored zahteva i dokaza iz st. 2. i 3. ovog člana, unutrašnja jedinica Zavoda kojoj je podnet zahtev dostavlja unutrašnjoj jedinici Zavoda nadležnoj za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta ili geodetskoj organizaciji iz člana 36. stav 1. ovog pravilnika:
– list nepokretnosti i kopiju radnog originala plana ili izvod iz digitalnog katastarskog plana, odnosno poslednjeg stanja baze podataka katastra nepokretnosti za predmetnu i susedne parcele;
– fotokopije skice premera, skice održavanja premera ili fotoskice predmetne parcele;
– zbirni pregled površina i katastarskog prihoda po kulturama i klasama i neplodnim površinama za katastarsku opštinu.
Katastarska kultura, odnosno način korišćenja zemljišta na parceli, odnosno delu parcele, utvrđuju se uviđajem na licu mesta prema faktičkom stanju.
Promene iz stava 1. ovog člana provode se u skladu sa odredbama Zakona, kojima se uređuje održavanje katastra nepokretnosti, odnosno uz odgovarajuća dokumenta iz člana 37. stav 3. ovog pravilnika.
Katastarska klasa utvrđuje se uviđajem na licu mesta prema tipu i morfološkom sastavu zemljišta određene parcele, koji se upoređuju sa katastarskom klasom, odnosno tipom zemljišta i morfološkom sastavu opštinskog uglednog zemljišta.
U slučaju da se ne može sa sigurnošću utvrditi katastarska klasa, iz pedološkog profila parcele i pedološkog profila opštinskog uglednog zemljišta, uzimaju se zemljišni uzorci u poremećenom stanju i vrši njihova laboratorijsko-fizičko-hemijska analiza, čiji se rezultati unose u Obrazac broj 2. Rezultati se upoređuju i definitivno se utvrđuje katastarska klasa. U slučaju da je opštinsko ugledno zemljište teško pristupačno ili veoma udaljeno od parcele, ne vrši se laboratorijsko-fizičko-hemijska analiza, već se na parceli otvara pedološki profil, unose se morfološki podaci o zemljištu u Obrazac broj 7, a klasa se utvrđuje prema katastarskoj klasi najbliže parcele iste kulture.
Utvrđivanje katastarske kulture i klase zemljišta bez uviđaja na licu mesta, vrši se prema katastarskoj kulturi i klasi najbliže parcele, u slučajevima kada su ispunjeni zakonski uslovi shodno odredbama člana 35. stav 2. ovog pravilnika.
Ako utvrđena kultura i klasa ne postoje u katastarskoj opštini, odnosno katastarskom srezu, katastarska opština i katastarski srez dopunjuju se utvrđenom kulturom i klasom.
Prikupljeni podaci o utvrđenom tipu i morfološkom sastavu zemljišta, unose se u Obrazac broj 7.
Na licu mesta se sačinjava zapisnik o uviđaju, a podaci se unose u Obrazac broj 10.
Utvrđena promena katastarske kulture i klase konstatuje se u zapisniku o utvrđivanju katastarske kulture i klase zemljišta. Sastavni deo zapisnika predstavlja kopija radnog originala plana ili izvoda iz digitalnog katastarskog plana sa utvrđenom promenom.
Zapisnik sadrži:
– vreme i mesto sačinjavanja;
– podatke o licu koje vrši utvrđivanje i licu geodetske struke koje identifikuje parcelu;
– podatke o podnosiocu zahteva, odnosno prisutnim strankama;
– podatke o zemljištu – katastarskoj parceli na kojoj se utvrđuje promena;
– dosadašnje stanje kulture i klase;
– novo stanje kulture i klase, kao i način utvrđivanja, shodno članu 38. ovog pravilnika;
– uslove za promenu i propise koji se primenjuju;
– zaključak sa predlogom za provođenje ili odbijanje promene;
– potpis lica koje je izvršilo uviđaj na licu mesta.
Ako geodetska organizacija vrši utvrđivanje katastarske kulture i klase zemljišta, neplodnih površina i zemljišta posebne namene u postupku održavanja katastra nepokretnosti, zapisnik i odgovarajući spisi predmeta overavaju se pečatom geodetske organizacije i potpisom odgovornog lica, kao i pečatom i potpisom lica poljoprivredne struke sa odgovarajućom licencom Inženjerske komore Srbije.
Sastavni deo zapisnika o utvrđivanju katastarske kulture i klase zemljišta čini i zapisnik o uviđaju sa lica mesta.
Zapisnik o utvrđivanju katastarske kulture i klase zemljišta dostavlja se nadležnoj unutrašnjoj jedinici Zavoda na čijoj teritoriji se nalazi predmetna parcela radi provođenja promene u katastru nepokretnosti.
1. Osnova bonitiranja zemljišta
Osnovu bonitiranja zemljišta čine republička ugledna zemljišta za svaku bonitetnu klasu, odnosno podklasu.
Osnovu bonitiranja i merila za raspoređivanje zemljišta u bonitetne klase i podklase, utvrđuje Zavod.
Bonitiranjem zemljišta određuje se bonitetna klasa i podklasa svih zemljišta podobnih za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju, na osnovu prirodnih osobina zemljišta, bez obzira na njihov način korišćenja.
Bonitiranje zemljišta obuhvata:
1) prikupljanje opisnih podataka o zemljištu;
2) laboratorijsko ispitivanje zemljišnih uzoraka;
3) izradu elaborata bonitiranja zemljišta.
Na osnovu prirodnih osobina, sva zemljišta podobna za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju raspoređuju se u jednu od osam bonitetnih klasa, pri čemu pojedine bonitetne klase čine dve podklase, i to:
1) prva bonitetna klasa:
– prva podklasa 11,
– druga podklasa 12;
2) druga bonitetna klasa:
– prva podklasa 21,
– druga podklasa 22;
3) treća bonitetna klasa:
– prva podklasa 31,
– druga podklasa 32;
4) četvrta bonitetna klasa:
– prva podklasa 41,
– druga podklasa 42;
5) peta bonitetna klasa:
– prva podklasa 51,
– druga podklasa 52;
6) šesta bonitetna klasa:
– prva podklasa 61,
– druga podklasa 62;
7) sedma bonitetna klasa 7;
8) osma bonitetna klasa 8.
Ne bonitiraju se parcele na kojima se nalaze ribnjaci, trstici, močvare, neplodne površine, zemljišta posebne namene i parcele građevinskog i vodnog zemljišta.
2. Prikupljanje opisnih podataka o zemljištu
Prikupljanje opisnih podataka o zemljištu, u postupku bonitiranja zemljišta na terenu, obuhvata:
1) preuzimanje podataka o lokaciji, broju, morfološkom opisu, fizičko-hemijskim osobinama i indikacijama republičkog uglednog zemljišta (podaci se preuzimaju od Zavoda);
2) rekognosciranje područja bonitiranja u cilju izbora lokacije za ugledna bonitetna zemljišta; utvrđivanje broja bonitetnih klasa i podklasa radi njihovog uklapanja u osnovu bonitiranja; otvaranje, terensko-laboratorijsko ispitivanje i morfološko opisivanje reprezentativnih, odnosno uglednih bonitetnih zemljišta; utvrđivanja lokalnog klimata, hidrologije, procesa erozije, vodoleženosti, vodoplavnosti; utvrđivanja geološke podloge i dr.;
3) otvaranje, terensko-laboratorijsko ispitivanje i morfološko opisivanje najbližeg republičkog uglednog bonitetnog zemljišta, a u cilju izrade osnove bonitiranja i utvrđivanja broja bonitetnih klasa i rasporeda podklasa.
Opisni podaci o zemljištu, koji su od uticaja za raspoređivanje zemljišta u bonitetne klase i podklase, utvrđuju se na osnovu pripadnosti određenom tipu zemljišta i njegovim prirodnim osobinama, kao što su: nadmorske visine, odnosno pripadnosti zemljišta jednom od klimatsko-proizvodnih rejona; reljefa; ekspozicije; nagiba; stepena plavnosti i vodoležnosti; geološkog supstrata i dr.
Pripadnost određenom tipu zemljišta određuje se na osnovu terenskog proučavanja prirodnih osobina zemljišta, laboratorijskog ispitivanja zemljišnih uzoraka, kao i podacima sadržanim u Obrascu broj 1.
Prirodne osobine koje određuju tip zemljišta jesu: sklop horizonata ili slojeva, dubina zemljišta, boja, moćnost humusno-akumulativnog horizonta i drugih horizonata ili slojeva, mehanički sastav, skeletoidnost, struktura, humoznost, kiselost, zaslanjenost, propusnost, nivo podzemnih voda, zabarenost, novoobrazovanja (konkrecije kreča, ortštajn, natrijumova, sulfatna ili sodna so, glej, pege, fleke i mazotine gvožđa i mangana), geološki supstrat, topografski lokalitet profila i sl., a utvrđuju se otvaranjem i terensko-laboratorijskim ispitivanjem pedoloških profila.
Podaci dobijeni proučavanjem pedološkog profila upisuju se u Obrazac broj 7.
Iz otvorenih pedoloških profila standardnom metodom uzimaju se, u poremećenom stanju, zemljišni uzorci u cilju laboratorijskog ispitivanja. Evidentiranje pedoloških profila i zemljišnih uzoraka vrši se u Obrascu broj 9.
Na osnovu utvrđenih prirodnih osobina zemljišta određuje se bonitetna klasa i podklasa koja predstavlja produktivnu sposobnost zemljišta za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju.
Nadmorska visina zemljišta opredeljuje njegovu pripadnost određenom klimatsko-proizvodnom rejonu, odnosno bonitetnoj klasi i podklasi.
Vertikalna zonalnost, klimatsko-proizvodnih rejona, pokazuje pravilnost pogoršanja klimatskih uslova koji utiču na bonitetnu klasu, odnosno podklasu, počev od ravničarskog, preko brežuljkastog i brdsko-planinskog, do planinskog područja.
Ravničarski klimatsko-proizvodni rejon prostire se do nadmorske visine 250 metara. Srednja godišnja temperatura je viša od 10,5°C, srednja godišnja količina padavina je do 700 mm, s tim što u AP Vojvodini zemljišta na zemunskoj, titelskoj, telečkoj (subotičkoj) lesnoj zaravni imaju godišnje samo do 600 mm taloga. Iste srednje godišnje količine padavina su i u kotlinama Južne Morave. Količina padavina je u vegetacionom periodu u proseku od 350 mm, a u ovom rejonu gaje se bez ograničenja sve poljoprivredne kulture i zastupljena su, uglavnom, zemljišta prve, druge, treće i četvrte bonitetne klase.
Brežuljkasti klimatsko-proizvodni rejon prostire se na nadmorskoj visini od 250 do 650 metara. Srednja godišnja temperatura je veća od 9,5°C, srednja godišnja količina padavina je do 750 mm, s time što za područje Metohije srednja godišnja količina padavina, radi uticaja mediteranske klime, iznosi i do 1000 mm, ali su najvažniji letnji meseci, juli i avgust izuzetno sušni. Osim toga celo područje kosovske visoravni, sa prosečnom nadmorskom visinom od oko 500 metara, ima nižu srednju godišnji količinu padavina, odnosno samo 700 mm. Količina padavina u vegetacionom periodu je do 400 mm. U ovom klimatskom rejonu gaje se, uz veoma mala ograničenja, sve poljoprivredne kulture, a zastupljena su uglavnom zemljišta druge, treće, četvrte i pete bonitetne klase.
Brdsko-planinski klimatsko-proizvodni rejon prostire se na nadmorskoj visini od 650 do 1000 metara. Srednja godišnja temperatura je do 8°C. Srednja godišnja količina padavina je do 800 mm, a količina padavina u vegetacionom periodu iznosi preko 400 mm vodenog taloga, broj poljoprivrednih kultura je ograničen, pošto se ne može gajiti kukuruz i ostale okopavine, osim krompira, kao ni vinogradi. Ovde su zastupljena uglavnom zemljišta četvrte, pete i šeste bonitetne klase, a retko se nalaze i zemljišta treće bonitetne klase.
Planinski klimatsko-proizvodni rejon prostire se na području višem od 1000 metara nadmorske visine, sa prosečnom godišnjom temperaturom manjom od 6°C i prosečnim godišnjim padavinama od 900 i više mm, a u vegetacionom periodu više od 450 mm. Broj poljoprivrednih kultura je veoma ograničen, samo jara strna žita, a ne mogu se gajiti ni vinogradi ni voćnjaci. Zastupljena su uglavnom zemljišta pete, šeste, sedme i osme bonitetne klase.
Nagib zemljišta je od značaja za utvrđivanje određene bonitetne klase i podklase, a prema nagibu razlikuju se sledeći stepeni erozije:
1) 0-3% ravno (skoro ravno) – neizražena erozija;
2) 4-8% blag nagib – površinska (slojevita) erozija;
3) 9-16% umereno blag nagib – slabije brazdasta erozija;
4) 17-30% padina – jače brazdasta erozija;
5) 31-45% strma padina – slabije jarugasta erozija;
6) preko 45% veoma strma padina – jače jarugasta erozija.
Za zemljišta rečnih dolina, zemljišta pored bujično-planinskih tokova i slična zemljišta, kod utvrđivanja određene bonitetne klase i podklase, od bitnog je značaja stepen plavnosti, odnosno učestalosti poplava koja može biti:
1) kratkotrajna ili povremena (kulturne biljke retko su oštećene, a setva se u nekim slučajevima kratko odlaže);
2) česta i dugotrajna, gde su kulturne biljke često oštećene, a broj poljoprivrednih kultura koje se mogu gajiti je ograničen;
3) vrlo česta i dugotrajna, zbog čega su zemljišta neobradiva i najčešće obrasla trskom i vrbom.
U zavisnosti od konfiguracije i mehaničkog sastava, stepen zadržavanja vode na površini utiče na utvrđivanje određene bonitetne klase i podklase zemljišta.
Zadržavanje vode može biti:
1) kratkotrajno zadržavanje vode na površini, gde su biljke neznatno oštećene, a setva malo kasni;
2) dugotrajno zadržavanje vode na površini, gde biljke stradaju, a vrsta kulturnih biljaka koje se mogu gajiti je ograničena;
3) veoma dugotrajno zadržavanje vode na površini, gde se zemljište ne može obrađivati, a bez odvodnjavanja se ne može koristiti kao obradivo.
Na osnovu kriterijuma iz čl. 41-50. ovog pravilnika, zemljišta se prema plodnosti, raspoređuju u osam bonitetnih klasa, od kojih prvih šest klasa imaju po dve podklase.
U prvu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta ravničarskog klimatsko proizvodnog rejona, na ravnom ili na skoro ravnom reljefu sa nagibom do 3%, duboka i vrlo duboka zemljišta dubine preko 100 cm, sa humusno akumulativnim horizontom dubokim 60 cm i preko 60 cm, ilovastog sastava, mrvičaste strukture, neutralne do slabo alkalne reakcije (pH = 7 do 8,5), dobro propusna, neprevlažena, sa podzemnom vodom ispod 110 cm, zemljišta zaštićena od poplava, koja se navodnjavaju i sl.
Zemljišta prve bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 11: zemljišta u ravnicama i sasvim blagim nagibima, tipa černozem i humofluvisol, duboka, karbonatna, bezkarbonatna, miceralna, nemiceralna, ilovasta, peskovito ilovasta ili glinovito ilovasta, neutralne reakcije, bez proslojaka skeleta, peska, šljunka, peskuše; bez uticaja pedogenetskih procesa i procesa hidrogenizacije, zaslanjivanja ili alkalizacije;
2) u drugu podklasu 12: zemljišta u ravnicama ili sasvim blagim nagibima, tipa černozem, humofluvisol i reliktni fluvisol, srednje duboka, karbonatna, bezkarbonatna, miceralna, nemiceralna, ilovasta, peskovito ilovasta ili glinovito ilovasta, neutralne reakcije bez proslojaka skeleta, peska, šljunka, peskuše, zemljišta sa procesima posmeđavanja, ali bez uticaja procesa hidrogenizacije, zaslanjivanja ili alkalizacije.
U drugu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta ravničarskog i brežuljkastog klimatsko-proizvodnog rejona, na ravnom ili blagom nagibu do 3% u ravnicama ili do 8% na brežuljkastim terenima, srednje duboka i duboka zemljišta dubine od 80 do 110 cm, sa humusno-akumulativnim horizontom dubine preko 40 cm, peskovito-ilovastog do ilovasto-glinovitog sastava, praškasto-mrvičaste, mrvičaste do graškaste strukture, slabo kisele do blago alkalne reakcije (pH = 6,5 do 8,50), dobro do umereno drenirana i propusna, sa podzemnom vodom ispod 90 cm, u ravnicama izložena slučajnoj, kratkotrajnoj plavnosti, a na brežuljkastim terenima slojevitoj eroziji, laka do srednje teška za obradu, pogodna za mehanizovanu obradu i navodnjavanje.
Zemljišta druge bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 21: zemljišta u ravnicama i sasvim blagim nagibima, do 3%, peskovito-ilovastog i ilovastog sastava, praškasto-mrvičaste i mrvičaste strukture, dobro drenirana i propusna za vodu izložena kratkotrajnim slučajnim poplavama;
2) u drugu podklasu 22: zemljišta u ravnicama i na brežuljkastim terenima na nagibu do 8%, izložena površinskoj slojevitoj eroziji, glinovito-ilovastog do ilovasto-glinovitog sastava, mrvičasto-graškaste do graškaste strukture, slabo kisele do neutralne reakcije.
U treću bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta ravničarskog i brežuljkastog klimatsko-proizvodnog rejona, na ravnom reljefu i nagibu do 3% u ravnicama, ili do 16% na brežuljkastim terenima, srednje duboka ili duboka zemljišta dubine preko 60 cm, sa humusno-akumulativnim horizontom dubine preko 30 cm, ilovasto-peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava, praškaste do orašaste, sitno-grudvaste, strukture, srednje kisele do slabo alkalne reakcije (pH = 6 do 8,5), dobro do nepotpuno drenirana i propusna sa podzemnom vodom ispod 80 cm, dubinski zaslanjena u ravnicama izložena povremenim, kratkotrajnim poplavama, a na brežuljkastim terenima izložena slojevitoj do slabije brazdastoj eroziji, laka do teška zaobradu, sa manje pogodnim uslovima za primenu mehanizacije i navodnjavanje, sa preporučivo preventivnim merama zaštite od erozije i poplava.
Zemljišta treće bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 31: zemljišta peskovito-ilovastog do glinovitog sastava, praškaste do orašaste strukture, u ravnicama i na nagibima do 8%, dobro do srednje drenirana i propusna, izložena povremenim, kratkotrajnim poplavama ili slojevitoj eroziji;
2) u drugu podklasu 32: zemljišta ilovasto-peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava, koja sadrže do 10% skeleta, mrvičasto-graškaste do grudvaste strukture na umereno blagom nagibu do 16%, izložena slojevitoj i slabije brazdastoj eroziji, osrednje do nepotpuno drenirana i propusna.
U četvrtu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta brežuljkastog, brdsko-planinskog i ravničarskog klimatsko-proizvodnog rejona. Tu spadaju plitka i srednje duboka zemljišta dubine ispod 60 cm, retko i duboka zemljišta, sa humusno-akumulativnim horizontom ispod 30 cm, peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava, sa sadržajem skeleta do 30%, praškaste do grudvaste strukture, alkalne do jako kisele reakcije (pH = 5 i više od 8,5), u ravnici i na blagoj padini sa nagibom do 30%, slabo i veoma slabo drenirana i propusna (retko dobro drenirana i propusna peskovita zemljišta), sa plitkom podzemnom vodom ispod 60 cm, kratkotrajno prevlažena, često i štetno poplavljena, a na padinama izložena jače brazdastoj i brazdastoj eroziji, sa otežanim uslovima za mehanizovanu obradu, u ravnicama su potrebne melioracione mere i mere zaštite od poplava, a na nagibima padina protiverozione zaštitne mere.
Zemljišta četvrte bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 41: zemljišta peskovitog do glinovito-ilovastog sastava, sa skeletom do 10%, dobro i umereno dobro drenirana, dubinski zaslanjena, u ravnici kratkotrajno prevlažena, a na nagibu do 30% izložena slojevitoj do jače brazdastoj eroziji;
2) u drugu podklasu 42: zemljišta glinovito-peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava sa skeletom do 30%, slabo drenirana, u ravnici umereno prevlažena i srednje duboko zaslanjena i na padinama sa nagibom do 30% izložena slabije brazdastoj i jače brazdastoj eroziji.
U petu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta brežuljkastog, brdsko-planinskog i ravničarskog klimatsko-proizvodnog rejona, u ravnicama ili na umereno strmim padinama sa nagibom do 45% srednje duboka i plitka zemljišta dubine od 30 do 50 cm, sa humusno-akumulativnim horizontom do 20 cm, peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava, sa skeletom i do 50%, praškaste do grudvaste strukture, jako kisele do srednje alkalne reakcije (pH = 4,0 do 9,0), dobro do ekstremno loše drenirana, površinski zaslanjena, sa podzemnom vodom ispod 55 cm, u ravnicama izložena štetnim i dugotrajnim poplavama, a na strmim padinama izložena jače brazdastoj i slabije jarugastoj eroziji, skoro nepovoljna za obradu, a posebno za mehanizovanu obradu, uz neophodne melioracije i zaštitu od poplava u ravnicama i protiverozionim merama na strmim padinama.
Zemljišta pete bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 51: zemljišta peskovitog do ilovasto-glinovitog mehaničkog sastava sa sadržajem skeletnih čestica i do 30%, dobro do loše drenirana, jako prevlažena, srednje dubinski zaslanjena u ravnicama, a na nagibima do 45% izložena jače brazdastoj i slabije jarugastoj eroziji;
2) u drugu podklasu 52: zemljišta svih oblika mehaničkog sastava, sa skeletnim česticama i do 50%, u ravnicama izložena čestim i štetnim poplavama, jako prevlažena, srednje do ekstremno loše drenirana, površinski zaslanjena, a na strmim padinama sa nagibom i do 45% izložena slabije jarugastoj eroziji.
U šestu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta brdsko-planinskog i planinskog klimatsko-proizvodnog rejona, zemljišta brežuljkastog ravničarskog klimatsko-proizvodnog rejona, na ravnom terenu ili na nagibu do 45% i više, plitka zemljišta dubine od 20 do 30 cm, koja sadrže i do 70% skeleta, peskovitog do glinovitog mehaničkog sastava, ekstremno kisela i alkalna (pH = 3,5 do 10,0), na nagibu izložena svim stepenima erozije, osim jače jarugaste, a u ravnicama dugotrajno prevlažena, sa podzemnom vodom ispod 35 cm, površinski zaslanjena ili alkalizovana, izložena čestim i dugotrajnim poplavama, srednje oštećena otpadnim vodama, neophodne su protiverozione mere i zaštita od poplava, odvodnjavanje i raslanjivanje u ravnicama, uslovno se koriste kao obradiva zemljišta, a masovno se koriste kao pašnjaci, livade i šume.
Zemljišta šeste bonitetne klase raspoređuju se u jednu od podklasa, i to:
1) u prvu podklasu 61: zemljišta na ravnom terenu ili na nagibu do 45% sa sadržajem skeleta i do 60%, izložena čestim i štetnim poplavama, prevlažena, jače alkalizovana u ravnicama, a na nagibima izložena slabije jarugastoj eroziji;
2) u drugu podklasu 62: zemljišta na ravnom terenu, ili na nagibu i preko 45% sa sadržajem skeleta i do 70%, izložena čestim i veoma štetnim poplavama, prevlažena i površinski zaslanjena u ravnicama, a na nagibu izložena svim stepenim erozije, osim jače jarugaste.
U sedmu bonitetnu klasu raspoređuju se zemljišta planinskog i brdsko-planinskog, brežuljkastog i ravničarskog klimatsko-proizvodnog rejona koja su vrlo plitka, sa dubinom manjom od 20 cm, sa sadržajem skeleta i više od 70%, potpuno kisela i alkalna (pH = 3,0 do 12,0), u ravnicama ili na nagibu do 65%, izložena vrlo čestim i štetnim poplavama, veoma prevlažena i površinski zaslanjena i veoma oštećena opasnim i štetnim materijama, aerozagađenjem, otpadnim i zagađenim vodama, a na nagibima izložena svim vidovima erozije do jače jarugaste, sa neophodnim merama zaštite od poplava, merama odvodnjavanja i raslanjivanja, a na nagibima sa neophodnim merama zaštite od erozije, zemljišta koja se isključivo koriste kao pašnjaci i šume.
U osmu bonitetnu klasu raspoređuju se veoma plitka zemljišta, sa dubinom ispod 10 cm, koja sadrže i do 90% skeleta, koja se nalaze u brdsko-planinskom i planinskom klimatsko-proizvodnom rejonu, na nagibu preko 65%, izložena svim vidovima erozije, koja se koriste isključivo kao veoma nekvalitetni pašnjaci, devastirane šume i ekološki zagađena zemljišta.
3. Laboratorijske analize zemljišnih uzoraka
Prirodne osobine zemljišta utvrđuju se laboratorijskim ispitivanjem zemljišnih uzoraka u pedološkoj laboratoriji, na osnovu sledećih kvantitativnih analiza kojima se određuje:
1) mehanički sastav (teksturni trougao);
2) higroskopska vlaga;
3) reakcija zemljišta (pH u H2O i n/10 KCl);
4) hidrolitička kiselost („Y1„);
5) suma adsorbovanih baznih katjona („S“);
6) sadržaj humusa;
7) sadržaj karbonata (kvalitativni i kvantitativni).
Laboratorijskim ispitivanjem zemljišnih uzoraka iz člana 53. ovog pravilnika proveravaju se i konačno određuju tipovi zemljišta i njihova pripadnost određenoj bonitetnoj klasi, odnosno podklasi. Dobijeni podaci upisuju se u Obrazac broj 2.
4. Izrada elaborata bonitiranja zemljišta
Elaborat bonitiranja zemljišta sadrži: terenske opise pedoloških profila; preglednu kartu pedoloških tipova zemljišta; preglednu kartu bonitetnih klasa i podklasa zemljišta; preglednu kartu vodoležnosti, vodoplavnosti i erozije zemljišta i preglednu kartu načina korišćenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta, rezultate laboratorijskog ispitivanja zemljišnih uzoraka i registar pedoloških profila i zemljišnih uzoraka.
Pregledne karte izrađuju se u odgovarajućoj razmeri, koja zavisi od površine katastarske opštine i gustine sadržaja koji se prikazuje.
Ako geodetska organizacija vrši bonitiranje zemljišta i izradu elaborata, elaborat se overava pečatom geodetske organizacije i potpisom odgovornog lica, kao i pečatom i potpisom lica poljoprivredne struke sa odgovarajućom licencom Inženjerske komore Srbije, a rezultate laboratorijskih ispitivanja zemljišnih uzoraka overava organizacija koja u svom sastavu ima pedološku laboratoriju.
Na osnovu podataka iz čl. 53. i 54. ovog pravilnika, u postupku izrade elaborata bonitiranja zemljišta, vrši se:
1) nanošenje granica bonitetnih klasa i podklasa na preglednoj karti vrši se plavom bojom pravim linijama debljine 0,3 mm;
2) izrada pregledne karte pedoloških tipova zemljišta, koja sadrži: naziv, legendu, lokaciju, označavanje i numeraciju pedoloških profila, i granicu i nazive pedoloških tipova zemljišta utvrđenih Obrascem broj 1;
3) izrada pregledne karte bonitetnih klasa i podklasa, koja sadrži: naziv, legendu, oznake i granice bonitetnih klasa i podklasa zemljišta;
4) izrada pregledne karte vodoležnosti, vodoplavnosti i erozije zemljišta, koja sadrži: naziv, legendu, granice stepena vodoležnosti, vodoplavnosti i erozije zemljišta;
5) izrada pregledne karte načina korišćenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta, koja sadrži: naziv, legendu, oznake katastarskih kultura, neplodnih površina, zemljišta sa posebnom namenom i vodotoke;
6) kontrola, korekcija i konačno utvrđivanje podataka u terenskom opisu pedološkog profila, odnosno u delu koji se odnosi na morfologiju zemljišta, vrši se na osnovu podataka dobijenih u skladu sa odredbama čl. 47-54. ovog pravilnika.
5. Obnova bonitiranja zemljišta
U postupku obnove bonitiranja zemljišta određuje se bonitetna klasa i podklasa zemljišta u postupku obnove katastra nepokretnosti, kao i u slučaju bitnih promena prirodnih uslova i drugih činilaca koji su od uticaja za bonitet zemljišta.
Obnova bonitiranja zemljišta vrši se na način i u postupku koji su ovim pravilnikom propisani za bonitiranje zemljišta.
6. Utvrđivanje boniteta zemljišta u postupku održavanja katastra nepokretnosti
U postupku održavanja katastra nepokretnosti, utvrđuju se promene bonitetne klase i podklase zemljišta na određenoj parceli, odnosno delu parcele, po službenoj dužnosti ili po zahtevu imaoca prava.
Promene iz stava 1. ovog člana utvrđuju se zbog bitnih promena prirodnih činilaca (poplavama, klizištima, erozijom, izmenom vodnog režima zemljišta podizanjem i spuštanjem nivoa podzemnih voda i sl.), promene nastale antropogenim činiocima (odvodnjavanje, navodnjavanje, veštačke akumulacije, površinski kopovi rudnika, izgradnja puteva, pruga, materijalni iskopi, jalovišta, oštećena zemljišta nastala uticajem štetnih i opasnih materija i sl.).
Upis promena iz st. 1. i 2. ovog člana vrši se shodno odredbama člana 56. stav 1. tač. 1)-5) ovog pravilnika, na podlogama, koje se obrazuju za ovu svrhu, kopiranjem katastarskog plana.
Upis promene bonitetne klase i podklase vrši se crvenom bojom arapskim brojevima, a upis granice bonitetne klase i podklase vrši se pravim linijama crvene boje debljine 0,3 mm.
U pogledu postupka za utvrđivanje promene bonitetne klase i podklase zemljišta po zahtevu imaoca prava na parceli, shodno se primenjuju odredbe ovog pravilnika o postupku po zahtevu za utvrđivanje promene katastarske kulture i klase zemljišta.
Podaci o bonitiranju zemljišta saopštavaju se imaocima prava na parceli u postupku osnivanja, odnosno obnove katastra nepokretnosti ili održavanja katastra nepokretnosti, na izričit zahtev.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta („Službeni glasnik RS“, broj 61/12).
Postupci katastarskog klasiranja i bonitiranja zemljišta započeti do dana stupanja na snagu ovog pravilnika, okončaće se po odredbama Pravilnika za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta („Službeni glasnik RS“, broj 61/12).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“.
